De Engelse schrijfster Jo Baker was ‘blissfully unaware’ dat er in de afgelopen decennia ontelbaar veel prequels, sequels en variaties zijn geschreven op Pride and Prejudice. Ze kwam daar pas achter toen ze haar roman Longbourn voltooid had. Niet dat die wetenschap haar zou hebben tegengehouden, want Longbourn was een boek dat ze móest schrijven. Haar boek werd dan ook niet de zoveelste zoetsappige variatie op Pride and Prejudice. Baker nam Jane Austens klassieker slechts als achtergrond om een heel ander verhaal te vertellen: dat van de bedienden ‘below stairs’.
Ze raakte daarmee een snaar; nog voordat de roman was voltooid, waren de filmrechten al verkocht en inmiddels is het boek in verschillende talen uitgebracht. De Nederlandse vertaling, met als titel Landgoed Longbourn, verscheen eerder deze maand bij Uitgeverij Cargo. Vorige week was Jo Baker in Nederland en sprak zij met JaneAusten.nl over haar inspiratie voor Longbourn en haar liefde voor Jane Austen.
Hoe ben je met de boeken van Jane Austen in aanraking gekomen?
“Toen ik een jaar of 12 was, kwam ik in de klas naast een meisje te zitten dat Emma heette. Haar ouders hadden haar vernoemd naar Emma Woodhouse. Ze was geschokt toen ze hoorde dat ik nog nooit iets van Austen had gelezen. We hadden thuis altijd veel boeken, maar helaas geen Austen; mijn moeder hield er niet van. Maar dankzij mijn klasgenoot ben ik dus met haar werk in aanraking gekomen. En de eerste Austen die ik las was natuurlijk Emma.”
Wat trok je op die leeftijd aan in haar boeken en in welk opzicht is dat veranderd?
“Het interessante van Austen is dat je haar boeken op verschillende leeftijden kunt herlezen en dat je er iedere keer iets anders uit haalt. Op twaalfjarige leeftijd was dat denk ik de romantiek en de prachtige plots waarin alle wensen uitkomen. Ik kan me nog goed herinneren dat ik Persuasion voor het eerst las en dacht: 27 jaar? Dat is ook best oud! Terwijl ik toen ik 30 was het boek op een hele andere manier las. Ik grijp nog regelmatig naar een Austen-boek. Het zijn troostende verhalen, bijvoorbeeld wanneer ik ziek ben of in tijden van crisis zoals een grote verhuizing. Het is een beetje alsof je moeder voor je zorgt, zo voelt het. Ik nam zelfs een exemplaar van Pride and Prejudice mee naar het ziekenhuis toen ik van mijn zoon moest bevallen.”
Wat bracht je ertoe om een van je favoriete boeken te gebruiken als basis voor je nieuwe roman?
“Familieleden van mij werkten vroeger als bedienden. Mijn oma had nog wat kleine aandenken aan die tijd, spulletjes die ze van een vroegere werkgever had gekregen. Als ik Austen las, dan dacht ik altijd hoe geweldig ik het zou vinden om Elizabeth Bennet te zijn. Maar ik bedacht me ook dat het veel waarschijnlijker zou zijn dat ik degene was die de rotzooi van Elizabeth Bennet moest opruimen. Ik hield van de wereld die Austen liet zien, maar ik hoorde er niet thuis. Het was één passage in Pride and Prejudice die de eerste aanzet was tot het schrijven van Longbourn: de zusjes Bennet bereiden zich voor op het bal, maar omdat het zo verschrikkelijk regent en ze zelf niet naar Meryton kunnen, worden hun schoenroosjes door iemand anders gehaald (’the very shoe-roses for Netherfield were got by proxy’, red.) Ik heb me altijd afgevraagd: wie deed dat dan? Wie was ‘proxy’? Voor mij werd dat het dienstmeisje Sarah (een van de hoofdpersonen uit Landgoed Longbourn, red.).”
Austen schrijft niet of nauwelijks over de bedienden van Longbourn. Welke research heb je gedaan om de wereld ‘below stairs’ te kunnen beschrijven?
“Eigenlijk begon die research onbewust al toen ik een jaar of vijftien was. Een vriendin van mij groeide op in een oude pastorie uit de 18e eeuw. De oude buitengebouwen stonden er nog steeds en de stallen met hun zolder waren precies zoals ik ze in Longbourn heb beschreven. Verder heb ik heel veel gelezen. Bijvoorbeeld receptenboeken uit die tijd en boeken over militaire geschiedenis. Er is gelukkig heel erg veel geschreven over die periode uit onze geschiedenis. En natuurlijk zitten er ook een aantal ‘educated guesses’ in het boek.”
In tegenstelling tot Austen beperk je je in Longbourn niet tot de leefwereld van vrouwen. Waarom wilde je ook de militaire wereld laten zien?
“Het kwam eigenlijk door een opmerking die Lydia in Pride and Prejudice maakt. Ze vertelt aan Elizabeth en Jane dat haar oom met de officieren had gedineerd, dat kolonel Forster gaat trouwen en dat een soldaat afgeranseld is. Meer wordt er niet over gezegd, maar het is net als met die ‘proxy’-zin, het zette me aan het denken over wat de realiteit van het soldatenleven was en wat de militie in Meryton deed. Ik volgde dat ene lijntje en eindigde een heel eind van waar ik was begonnen.”
LET OP: OPEN ONDERSTAANDE SPOILER NIET ALS JE HET BOEK NOG NIET HEBT GELEZEN! JE KUNT VEILIG ONDER DE SPOILER VERDER LEZEN.
[toggle title_open=”Sluiten” title_closed=”Open deze spoiler door rechts op het plusje te drukken” hide=”yes” border=”no” style=”default” excerpt_length=”0″ read_more_text=”Lees verder” read_less_text=”Lees minder” include_excerpt_html=”no”]Het geheim van Mr Bennet uit zijn verleden is voor wie Pride and Prejudice goed kent nogal schokkend. Waarom heb je voor deze verhaallijn gekozen?
“In mijn research las ik veel over relaties tussen bediendes en hun bazen. Tijdens het schrijven van Longbourn wilde ik weten waarom dat huwelijk van de Bennets zo slecht is. Mr Bennet haalt genoegen uit het belachelijk maken van zijn vrouw, en dat lijkt mij een teken van ongelukkig zijn. Ik vroeg me af wat daar onder zou kunnen zitten. In de verfilmingen zie je meestal een veel warmere en aardigere Mr Bennet dan Jane Austen heeft geschreven. Zij is juist nogal veroordelend, ze vindt dat hij zijn plichten ten opzichte van zijn familie niet nakomt.”
En ook Wickham komt er niet al te best van af…
“De leeftijd van de meisjes op wie hij aast viel mij ineens op. Hij is op zoek naar een fortuin, maar wel bij hele jonge meisjes. Het was natuurlijk veel gebruikelijker in die tijd om jong te trouwen dan nu, maar zijn interesse in die jonge meisjes heeft toch iets heel onprettigs.”
In Pride and Prejudice krijgt Elizabeth Bennet de man van haar dromen. In Longbourn laat je zien dat die droom misschien wat minder leuk is dan het lijkt.
“Ik ben nogal pragmatisch en realistisch. Natuurlijk is Pemberley fantastisch, maar er zal veel voor Elizabeth veranderen. Niet alleen is ze een echtgenote, ze zal ook kinderen moeten baren zonder de verloskundige kennis van nu. Het einde van Pride and Prejudice heeft me overigens altijd een beetje verontrust. Vooral die opmerking dat Mr Darcy nog moet leren om uitgelachen te worden.”[/toggle]
Vond je het niet eng om een boek dat zo geliefd is bij velen op deze manier in je roman te verwerken?
“Ik wist natuurlijk dat het een geliefd boek is, maar het heeft me niet afgeschrikt om eraan te beginnen. Het was lange tijd privé, ik zat gewoon in stilte op mijn iPad te werken met een exemplaar van Pride and Prejudice er opengeslagen naast. Mijn eerste vier romans leverden een paar goede recensies op en een enkele vertaling. Dat was het dan. Voor dit boek had ik geen uitgever, geen contract, het is gewoon iets wat ik wilde doen. Ik had niet verwacht dat dít allemaal zou gaan gebeuren.
Ik werd pas bang toen we de internationale rechten en de filmrechten verkochten en er allerlei reacties kwamen. De relatie die mensen hebben met het werk van Jane Austen is meestal heel erg persoonlijk. Sommigen mensen waren dan ook boos op me omdat ik dit boek schreef. Gelukkig merk ik dat de meesten er anders over denken als ze het eenmaal hebben gelezen. Want dan weten ze dat het echt is voortgekomen uit mijn eigen relatie met Pride and Prejudice.”
Nog voordat Longbourn werd uitgegeven had je de filmrechten al verkocht. Wanneer kunnen we naar de bioscoop?
“Dat is lastig om te zeggen. Het script, dat geschreven wordt door Angela Workman, is momenteel in ontwikkeling. Binnenkort krijg ik een eerste versie te zien. Maar hoe lang het duurt voordat de film gemaakt wordt, is niet te voorspellen.”
